Trong tủ thuốc của gia đình đa phần đều có ít nhất một loại dung dịch sát khuẩn vết thương, để sát trùng khi không may bị đứt tay, bị trầy xước da do ngã, do va quệt,… Tuy nhiên chưa hẳn tất cả mọi người đã biết cách sử dụng dung dịch sát khuẩn vết thương một cách chính xác. Việc lựa chọn, sử dụng không đúng dung dịch sát trùng có thể sẽ đem lại những tác dụng phụ không mong muốn.
1. Các loại vết thương thường gặp
Trước tiên chúng ta cần nắm bắt một cách sơ lược về các loại vết thương thường gặp. Vết thương là tình trạng phá vỡ sự toàn vẹn và làm mất chức năng của các mô. Vết thương có các đặc trưng cơ bản sau đây:
- Làm suy yếu chức năng sinh lý của mô.
- Có thể có hoặc không làm mất đi tính toàn vẹn của da.
- Có thể làm tổn hại da hoặc các cấu trúc bên dưới da.
Vết thương được chia thành hai loại chính, đó là:
- Vết thương cấp tính: là các vết thương gặp phải do chấn thương hoặc do phẫu thuật.
- Vết thương mạn tính: là các vết loét do tì đè (thường gặp ở bệnh nhân tai biến, nằm lâu ở một tư thế), vết loét do mạch máu, tổn thương bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường,…
2. Vì sao phải rửa vết thương?
Chúng ta phải rửa vết thương vì điều đó giúp làm giảm vi khuẩn phù du, làm sạch các mảnh vụn, tập chất và dịch viêm. Tuy nhiên việc rửa vết thương cũng có thể gây tổn thương mô. Công việc sát khuẩn vết thương là có lợi hay có hại còn phụ thuộc vào áp lực được sử dụng để làm sạch vết thương và bản thân dung dịch sát khuẩn được sử dụng.
Các yêu cầu cơ bản của một dung dịch sát trùng vết thương đó là:
- Không làm tổn thương mô vết thương.
- Không gây độc cho cơ thể khi sử dụng trên diện rộng.
- Tiêu diệt được vi khuẩn, đặc biệt là phân hủy biofilms – là lớp màng sinh học do các vi sinh vật (vi khuẩn, vi rút,..) và các tế bào dính vào nhau trên bề mặt vết thương.
- Có khả năng thấm sâu vào các tổ chức.
3. Các loại dung dịch sát khuẩn vết thương thường dùng
Các dung dịch sát khuẩn vết thương thường dùng như là:
- Nước
- Nước muối
- Dung dịch Ringer
- Hydrogen peroxide
- Sodium hypochlorite
- Acid acetic
- Cồn
- Các chế phẩm bạc ion hóa
- Chlorhexidine
- Polyhexanide/Betaine
- Povidone-iodine
- …
4. Cách chọn lựa dung dịch sát trùng vết thương
- Vết thương sạch, được khâu kín: tất cả các loại dung dịch rửa vết thương.
- Vết mổ sạch, khâu kín: tất cả các loại dung dịch rửa vết thương.
- Vết thương áp xe, viêm mủ phần mềm:
- Nếu không nghi nhiễm vi khuẩn yếm khí: có thể chọn tất cả các loại dung dịch sát khuẩn vết thương.
- Nếu nghi nhiễm khuẩn yếm khí chọn lựa một trong các loại sau: nước oxy già, Povidone iod, Prontosan.
- Vết thương hở, vết loét mạn tính, bỏng: có thể lựa chọn các loại dung dịch sát khuẩn như Polyhexanide, Betaine, Ionic Ag (Silver nitrat 0,25-0,5%, Berberin 0,1%.
Việc lựa chọn dung dịch sát khuẩn vết thương là một nghệ thuật trong việc chăm sóc vết thương. Nó vừa giúp duy trì vết thương ở tình trạng sạch khuẩn đồng thời hỗ trợ quá trình liền vết thương nhanh chóng.
